Σε μια γη που έχει συνηθίσει να φιλοξενεί το θείο μέσα από το μεγαλείο της φύσης και την τραχύτητα της ιστορίας, η Κεφαλονιά στέκει ανάμεσα στις Ιόνιες νήσους με μια μοναδική πνευματική και θρησκευτική παρακαταθήκη: τον Άγιο Γεράσιμο. Μορφή φωτεινή, ασκητική και πλήρως αφοσιωμένη στο θείο έργο, ο Άγιος Γεράσιμος δεν είναι απλώς ο προστάτης του νησιού. Είναι μια φυσιογνωμία βαθιά χαραγμένη στη συλλογική μνήμη και ταυτότητα των Κεφαλλονιτών.
Γεννημένος στα Τρίκαλα της Κορινθίας το 1509, από τον Δημήτρη και την Καλή, γόνος της επιφανούς βυζαντινής οικογένειας των Νοταράδων, ο νεαρός Γεώργιος —όπως ήταν το βαφτιστικό του όνομα— επέλεξε πολύ νωρίς έναν δρόμο διαφορετικό από εκείνον που οι αριστοκρατικές ρίζες του προδιέγραφαν. Αντί να διεκδικήσει την κοσμική εξουσία, αναζήτησε την πνευματική ολοκλήρωση. Οι σπουδές του ξεκίνησαν στη Ζάκυνθο, με τα σημαντικότερα εκπαιδευτικά κέντρα της εποχής, όπου ήρθε σε επαφή με τη θεολογική σοφία και την ασκητική λιτότητα του μοναχού Παχώμιου Ρουσάνου, ο οποίος υπήρξε ένας από τους διαπρεπέστερους μύστες της Θεολογικής Επιστήμης, αλλά κατείχε και δύο στοιχεία που συνδιαμόρφωσαν ως έναν βαθμό την προσωπικότητα του Αγίου Γερασίμου: τη λιτότητα του βίου και την καλλιέργεια του πνεύματος και της πίστεως.
Ο Άγιος, με βαθιά επιθυμία για πνευματική τελείωση, ξεκινά ένα προσωπικό ταξίδι αναζήτησης — όχι μόνο προτύπων αρετής και θεϊκής σοφίας, αλλά και τόπων που θα του επέτρεπαν να συλλέξει πολύτιμες εμπειρίες για την ψυχή του. Αφού έμεινε για λίγο στη Ζάκυνθο, επισκέπτεται σπουδαίες μονές, γνωστές για την πνευματική τους ακτινοβολία: το Μέγα Σπήλαιο στα Καλάβρυτα, τη Μονή του Οσίου Μελετίου στον Κιθαιρώνα, τη μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία, καθώς και τα Μετέωρα. Από εκεί συνεχίζει προς τη Μακεδονία και τη Θράκη, και αργότερα φτάνει στην Κωνσταντινούπολη.
Επόμενος καθοριστικός σταθμός στην πορεία του είναι το Άγιον Όρος, η φημισμένη μοναστική πολιτεία του Άθω. Εκεί, σύμφωνα με ορισμένους βιογράφους του, εκάρη μοναχός και έλαβε το όνομα Γεράσιμος. Στο Άγιον Όρος αφοσιώνεται στην αδιάλειπτη προσευχή και την αυστηρή άσκηση, διαμένοντας σε Ιερές Σκήτες. Όπως μαρτυρεί και ο μακαριστός υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης, ο Άγιος ασκήτεψε σε ένα σπήλαιο κοντά στη Σκήτη της Αγίας Άννης, ζώντας με πίστη, ταπείνωση και αφοσίωση στον Θεό.
Η πορεία του περιέλαβε στάσεις στη Συρία, στην Αίγυπτο, στην Αντιόχεια, στο Σινά και στη Θηβαΐδα, καθώς και στην Κρήτη, όπου ενίσχυσε με την παρουσία του την πίστη των Ορθοδόξων σε μια εποχή λατινικής κυριαρχίας. Το 1550 επέστρεψε στη Ζάκυνθο, όπου η παράδοση θέλει να υπήρξε πνευματικός του Αγίου Διονυσίου. Ο Άγιος Γεράσιμος παρέμεινε στη Ζάκυνθο πέντε χρόνια, μέχρι δηλαδή το 1555, και οικοδόμησε πνευματικά τον λαό του νησιού. Ωστόσο, ο Άγιος Γεράσιμος, αναζητώντας βαθύτερη ησυχία και απομόνωση για να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στον Θεό — Εκείνον που αγάπησε και υπηρέτησε με όλη του την ύπαρξη — αποφάσισε να αναχωρήσει για την Κεφαλονιά.
Έτσι, το 1555 έφτασε στην Κεφαλονιά, όπου η γη των Ομαλών, στους πρόποδες του Αίνου, έμελλε να γίνει το πνευματικό του καταφύγιο και το αιώνιο σπίτι του. Πρώτα ασκήτεψε για πέντε χρόνια και έντεκα μήνες σε σπήλαιο στη Λάσση, κοντά στο Αργοστόλι. Έπειτα, με τη δωρεά του ιερέα Γεωργίου Βαλσάμου και των αδελφών του, εγκαταστάθηκε στην ερειπωμένη μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στα Ομαλά.
Εκεί, ίδρυσε τη Μονή της Νέας Ιερουσαλήμ το 1560 —όνομα που επέλεξε ο ίδιος για να θυμίζει τόσο την επίγεια όσο και την ουράνια Ιερουσαλήμ. Η Μονή αυτή δεν ήταν απλώς ένα καταφύγιο μοναχών. Ήταν ένα κέντρο πνευματικής καθοδήγησης, φιλανθρωπίας, προσευχής και θαυμάτων. Η γυναικεία μοναστική κοινότητα που δημιούργησε αριθμούσε τουλάχιστον είκοσι πέντε μοναχές και εξελίχθηκε σε φάρο της Ορθοδοξίας.
Μέσα στη Μονή, κάτω από το έδαφος, βρίσκεται το ασκητήριό του: ένας στενός υπόγειος χώρος με δύο διαμερίσματα, στα οποία οδηγεί μια σχεδόν κάθετη σκάλα. Εκεί κατέφευγε για να προσευχηθεί και να βιώσει την ένωση με τον Θεό, ακολουθώντας το πρότυπο των ασκητών που «ζούσαν εν σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης».
Ο Άγιος ήταν γνωστός για την πραότητα, την ταπεινοφροσύνη, αλλά και για τη θαυματουργική του χάρη. Πλήθος πιστών από την Κεφαλονιά και την υπόλοιπη Ελλάδα —αλλά και από τα Βαλκάνια— προσέρχονταν να ζητήσουν παρηγοριά, ίαση και καθοδήγηση. Ανάμεσά τους και άνθρωποι που υπέφεραν από ψυχικές παθήσεις, τους οποίους ο Άγιος θεράπευε.
Για τους Κεφαλλονίτες είναι… ο Άγιος!
Η κοίμησή του ήρθε στις 15 Αυγούστου 1579, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Οι μοναχές που τον περιέβαλλαν τον έθαψαν με τα ιερατικά του άμφια, ενώ της εξοδίου ακολουθίας προΐστατο ο Επίσκοπος Κεφαλληνίας Φιλόθεος Λοβέρδος.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1581, έγινε η πρώτη ανακομιδή του λειψάνου του. Το σώμα του βρέθηκε άφθαρτο και ευωδιάζον, γεγονός που προκάλεσε κατάπληξη αλλά και δυσπιστία από τις ενετικές αρχές. Κατόπιν εντολής, έγινε δεύτερη ταφή και νέα εκταφή έξι μήνες μετά, με το ίδιο αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και η 20ή Οκτωβρίου, ημέρα κατά την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την ανακομιδή του ιερού λειψάνου του Αγίου Γερασίμου, καθιερώθηκε ως η κατεξοχήν εορτή προς τιμήν του προστάτη όλων των Κεφαλλήνων, όπου κι αν βρίσκονται στον κόσμο. Την ίδια ημέρα γιορτάζουν και όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί που φέρουν το όνομα του Αγίου.
Το όνομα “Γεράσιμος” είναι από τα πιο διαδεδομένα στην Κεφαλονιά. Σχεδόν κάθε οικογένεια έχει έναν Γεράσιμο ή μια Γερασιμούλα, ενώ για τους ντόπιους, ο Άγιος δεν χρειάζεται επώνυμο —είναι απλώς “ο Άγιος”.
Το 1622 το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον ανακήρυξε επισήμως άγιο. Έκτοτε, η λατρεία του εξαπλώθηκε. Κάθε χρόνο, στις 16 Αυγούστου και στις 20 Οκτωβρίου, τελούνται λιτανείες με τη συμμετοχή πλήθους πιστών. Το άφθαρτο σκήνωμά του εκτίθεται σε προσκύνημα και λιτανεύεται στον χώρο γύρω από τον πλάτανο που φύτεψε ο ίδιος με τα χέρια του.
Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1953, η Μονή ανοικοδομήθηκε. Ο νέος ναός, που εγκαινιάστηκε το 1992, εντυπωσιάζει με την αρχιτεκτονική του. Στο εσωτερικό του φυλάσσεται η ασημένια λάρνακα με το ιερό σκήνωμα του Αγίου.
Η σχέση του με το νησί δεν είναι μονάχα θρησκευτική. Είναι βαθιά πολιτισμική και κοινωνική. Ο Άγιος Γεράσιμος είναι το πρόσωπο που οι Κεφαλλονίτες επικαλούνται στις δύσκολες στιγμές, ο προστάτης τους στα θαλάσσια ταξίδια, ο μεσίτης τους στις προσευχές, ο θεραπευτής τους στον πόνο.
Μέσα στο πέρασμα των αιώνων, έχουν καταγραφεί πλήθος θαυμάτων του Αγίου. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά συνέβη πριν λίγα χρόνια όταν, κατά τη διάρκεια ανάγνωσης εξορκιστικών ευχών στη Μονή, ένας νέος που υπέφερε από πνευματική ασθένεια αντέδρασε έντονα. Οι μαρτυρίες λένε πως φώναξε: «Γεράσιμε, με έκαψες! Είμαι ο δαίμων των δαιμόνων!» Λίγο αργότερα, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας, έπεσε μπροστά στην ιερή Λάρνακα και θεραπεύτηκε.
Οι λιτανείες του Αγίου Γερασίμου συνοδεύονται κάθε χρόνο από εκδηλώσεις βαθιάς πίστης και συγκίνησης. Στον Πλάτανο του Αγίου διαβάζονται ευχές για τα δεινά της καθημερινότητας, αλλά και για την ειρήνη και την ενότητα των ανθρώπων.
Από τα Τρίκαλα της Κορινθίας μέχρι τις σπηλιές του Αίνου, και από τα Ιεροσόλυμα μέχρι την καρδιά κάθε πιστού που ζητά θαύμα, ο Άγιος Γεράσιμος συνεχίζει να εμπνέει. Η Κεφαλονιά, με το μοναστήρι του να δεσπόζει στην κοιλάδα των Ομαλών, τον κρατά ως φλόγα άσβεστη που ενώνει το θείο με το ανθρώπινο.
Στην εποχή της ταχύτητας και της αμφισβήτησης, η φιγούρα του Αγίου Γερασίμου παραμένει σταθερό σημείο αναφοράς.
Μια υπενθύμιση ότι η πνευματικότητα, η ταπεινότητα και η αφοσίωση μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
Greek 
English