Νωρίτερα από πέρσι ξεκίνησαν το φετινό καλοκαίρι οι πυρκαγιές. Πριν λίγες ημέρες, είχε ξεσπάσει μεγάλη φωτιά στο μικρό χωριό Διβαράτα της Κεφαλονιάς, που χάρη στις επίγειες και τις εναέριες δυνάμεις που έσπευσαν να σβήσουν το πύρινο μέτωπο, τέθηκε υπό έλεγχο. Για πρώτη φορά, σημειώνονται αλλαγές στο επιχειρησιακό σχέδιο της Πυροσβεστικής και όλοι ελπίζουν να φέρουν αποτέλεσμα.
Άμεσα πλέον κινητοποιούνται τα δύο πυροσβεστικά αεροσκάφη, που εδρεύουν μόνιμα στον Αερολιμένα Κεφαλονιάς, καθ’ όλη την διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία Αργοστολίου. Μέσα σε ένα 20λεπτο ρίχνονται στις μάχες με τις φλόγες, έχοντας μάλιστα στη διάθεσή τους επιβραδυντικό υγρό. Παράλληλα, στο πλαίσιο του νέου επιχειρησιακού κανονισμού του Πυροσβεστικού Σώματος, δίνεται βαρύτητα στη συνεργασία μεταξύ του Πυροσβεστικού Σώματος και της Δασικής Υπηρεσίας. Οι ομάδες της Δασικής Υπηρεσίας βρίσκονται υποχρεωτικά στο πεδίο και επιχειρούν υποστηρικτικά στις δυνάμεις του Πυροσβεστικού Σώματος. Επιπλέον ενισχυμένες είναι και οι μονάδες των δασοκομάντος, καθώς συστάθηκαν 10 νέες μονάδες, ανεβάζοντας τον αριθμό τους στις 16 συνολικά, σε όλη την επικράτεια. Πρόκειται για ένα σώμα που κατά βάση είναι αερομεταφερόμενο, σε διαρκή κίνηση και ενεργεί όλο τον χρόνο, όχι μόνο την περίοδο του καλοκαιριού.
Η προστασία του δάσους και η σημασία του είναι αυταπόδεικτη. Είναι ο κύριος ρυθμιστής του κλίματος του πλανήτη. Παράγει οξυγόνο και συμβάλλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Διαθέτει πλούσιο οικοσύστημα. Φιλοξενεί σημαντική ποικιλία χλωρίδας και πανίδας. Οι δασικές πυρκαγιές είναι ο σπουδαιότερος εχθρός της διατήρησης και της παραγωγικότητας των δασών. Κανένας άλλος παράγοντας δεν προκαλεί τόσο γρήγορες και εκτεταμένες καταστροφές στο δασικό οικοσύστημα, όσο οι φωτιές στα δάση. Δημιουργούν ριζικές αλλαγές. Από τις πυρκαγιές κινδυνεύουν επίσης, οι άνθρωποι που έχουν ριχτεί στη μάχη με τις φλόγες ή έχουν εγκλωβιστεί, αλλά όχι μόνο.
“Θα ήθελα να ξεχάσω τα 3-4 πρόβατα που δεν προλάβαμε να βγάλουμε από το μαντρί και τα ακούγαμε να σκούζουν, καθώς μας πλησίαζε η φωτιά. Κι εκείνο το σκυλάκι που παρέμεινε σιωπηλό και δεμένο μέχρι τη στιγμή που κατάλαβε ότι δεν υπάρχει σωτηρία… Θα ήθελα να ξεχάσω τα πουλιά που δεν προλάβανε να φύγουν από τα πεύκα καθώς γινόντουσαν παρανάλωμα του πυρός και τα είδα στον αέρα να φτερουγίζουν και ύστερα να πέφτουν σαν φθινοπωρινά φύλλα”. Η περιγραφή του εθελοντή δασοπυροσβέστη από την μεγάλη πυρκαγιά της Πεντέλης, Νίκου Φιλιππόπουλου, σοκάρει. Αυτή όμως είναι η θλιβερή πραγματικότητα και η ζοφερή εικόνα που αντικρίζει κανείς στα πύρινα μέτωπα.
Η πυρκαγιά είναι ένας πόλεμος. Από έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας σε κατοίκους πυρόπληκτων περιοχών, προέκυψε ότι “πολλοί είχαν έντονα τα σημάδια φωτιάς στην ψυχή τους, μισό χρόνο μετά την καταστροφή, εμφανίζοντας συμπτώματα κατάθλιψης, μετατραυματικές διαταραχές και αγχώδεις συμπεριφορές”. Η Α. Ρούσου, πρόεδρος της εταιρίας για την Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων έχει αναφέρει πως “υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που ακόμα και δέκα χρόνια μετά, έχουν όλα τα συμπτώματα της μετατραυματικής διαταραχής. Το παιδί που βιώνει μία πυρκαγιά αισθάνεται παγιδευμένο, νιώθει ότι κινδυνεύει. Η φωτιά είναι πιο γρήγορη απ’ αυτό το ίδιο και τους δικούς του ανθρώπους.” Κι αναρωτιέται: “Τι μπορεί να κρύβει η ψυχή του ανθρώπου που είδε το σπίτι του να καίγεται, ανήμπορος να το αποτρέψει; Ακόμη κι αν ξαναγίνουν τα σπίτια, ποιοι θα μπουν μέσα και σε τι κατάσταση…”
Μόνο το 2023, ο συνολικός αριθμός καμένων εκτάσεων έφτασε τα 1.740.000 στρέμματα, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τον ετήσιο μέσο όρο καμένων εκτάσεων της περιόδου 2006–2023, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές. Η μέση καμένη έκταση ανά μεγάλη δασική πυρκαγιά στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και τον Αύγουστο του 2023, σημείωσε αύξηση +517% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2002 – 2022. Η Ελλάδα ήρθε πρώτη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών, με τεράστια μάλιστα διαφορά. Δεύτερη η Ισπανία με 824.640 στρέμματα και τρίτη η Ιταλία με 595.330 στρέμματα.
Το μέλλον μοιάζει ζοφερό. Οι εκτιμήσεις του Κώστα Συνολάκη, καθηγητή φυσικών καταστροφών, για τις πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Πρόσφατα επισήμανε, ότι παρατηρείται αύξηση των πυρκαγιών που δεν καταλαγιάζουν ούτε κατά τη διάρκεια της νύχτας. “Υπάρχει αλλαγή στη συμπεριφορά των πυρκαγιών, παγκόσμια. Είναι το φαινόμενο overnight burning events, δηλαδή πυρκαγιές, οι οποίες δεν σταματάνε, δεν μπαίνουν σε ύφεση το βράδυ αλλά συνεχίζουν. Στο παρελθόν το ποσοστό των πυρκαγιών που δεν έμπαινε σε ύφεση το βράδυ ήταν 2% με 3%. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πως το ποσοστό είναι 10% με 15% . Και το ανησυχητικό είναι πως το νούμερο ολοένα και αυξάνεται”. Όσο αφορά το παγκόσμιο φαινόμενο των mega fires, ο κ. Συνολάκης εκτιμά πως “mega fires έχουν εκδηλωθεί στον Έβρο και τη Ρόδο. Στη Δαδιά, ήταν η μεγαλύτερη ιστορικά πυρκαγιά στην Ευρώπη. Το ερώτημα δεν είναι αν θα τις δούμε στο μέλλον, τις βλέπουμε ήδη στην Ελλάδα. Ήρθαν για να μείνουν”.
Ο καθηγητής Εκτίμησης Κινδύνου στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Κύπρου και διευθυντής του CERIDES, Δρ. Γιώργος Μπούστρας, τονίζει πως οι πυρκαγιές, όταν δεν γίνονται από ανθρώπινο χέρι, είναι συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. “Η κλιματική αλλαγή φέρνει σχεδόν κάθε χρόνο πιο ζεστά καλοκαίρια. Θα πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε στις θερμοκρασίες που ζούμε σήμερα και ακόμη χειρότερα. Ο κύκλος που γνωρίζαμε ως άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας δεν υφίσταται πια. Προχωρούμε σε μια φάση δύο εποχών, καλοκαίρι και χειμώνας”.
Είναι φανερό, πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ή να σταματήσει την έναρξη μιας πυρκαγιάς. Έτσι η πρόληψη είναι μονόδρομος. Όπως διαβάζουμε στο firestudy.gr, σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, όλοι οι ιδιοκτήτες ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων έχουν την υποχρέωση να πραγματοποιήσουν τεχνική έκθεση για την πυροπροστασία των ακινήτων τους, την οποία αναλαμβάνει αρμόδιος τεχνικός, ο οποίος θα τους υποδείξει τα κατάλληλα μέτρα προστασίας.
Τα ακίνητα που κινδυνεύουν είναι όσα βρίσκονται εντός ακτίνας 300 µέτρων από τα όρια δασικών εκτάσεων. Καθώς όμως είναι αδύνατο στην πράξη ο πολίτης να γνωρίζει με απόλυτη βεβαιότητα αν το ακίνητό του εμπίπτει στον κανονισμό, σαν πρώτο βήμα έχει οριστεί μία επίσκεψη από αρμόδιο τεχνικό επιστήμονα.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τα μέτρα πυροπροστασίας είναι αναγκαία. Όπως η δημιουργία μιας αντιπυρικής ζώνης γύρω από το σπίτι, καθαρίζοντας σε ακτίνα τουλάχιστον 10 μέτρων τα ξερά χόρτα και φύλλα, τις πευκοβελόνες και τα κλαδιά. Ενδείκνυται το κλάδεμα των δέντρων μέχρι το ύψος των 3 μέτρων και 5 μέτρων από το σπίτι. Στα παράθυρα και τις μπαλκονόπορτες να μην τοποθετούνται παραθυρόφυλλα από εύφλεκτα υλικά, όπως επίσης να μην αποθηκεύονται εύφλεκτα αντικείμενα κοντά στο σπίτι. Επίσης, η προμήθεια πυροσβεστήρων και μεγάλων σωλήνων ποτίσματος κρίνονται σωτήριοι. Κι αν εν τέλει η πυρκαγιά πλησιάσει το σπίτι, συστήνεται ψυχραιμία και άμεσο τηλεφώνημα στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, στο 199.
Greek 
English