Η ζωή στην Κεφαλονιά τους χειμερινούς μήνες είναι μια εμπειρία γεμάτη αντιθέσεις. Από την έντονη ζωντάνια και τον κοσμοπολίτικο αέρα του καλοκαιριού, το νησί βυθίζεται στην ηρεμία και, για πολλούς, στην απομόνωση. Κάτοικοι από διαφορετικά μέρη του νησιού περιγράφουν πώς βιώνουν την καθημερινότητά τους τον χειμώνα, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου. Οι μαρτυρίες τους αποκαλύπτουν έναν τόπο που αλλάζει δραματικά, αλλά που παράλληλα κρατά μέσα του τη δυνατότητα της αναγέννησης.
Μια ερημιά που βαραίνει
«Τον χειμώνα η Κεφαλονιά ερημώνει» λέει ο κ. Νίκος Ανδρεάτος, πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Μαρκοπούλου που σήμερα είναι 65 ετών και δεν έχει φύγει ποτέ στη ζωή του από το χωριό του, τον Κατελειό. «Οι περισσότεροι ντόπιοι φεύγουν τον χειμώνα για την Αθήνα, αφήνοντας πίσω τους έναν τόπο που μοιάζει εγκαταλελειμμένος. Όταν επιστρέφουν το καλοκαίρι για σεζόν, τα θέλουν όλα έτοιμα: καθαρούς δρόμους, φροντισμένα κτήματα. Όμως, ποιος θα τα φτιάξει; Οι εργάτες είναι λίγοι και ο δήμος κάνει ό,τι μπορεί με το προσωπικό που διαθέτει.» Ο Ιωάννης Χούνος, πρόεδρος της Κοινότητας Μαυράτων, που σήμερα είναι 61 ετών και ζει μόνιμα στα Μαυράτα συμμερίζεται την ανησυχία για το μέλλον του νησιού: «Με στενοχωρεί που το νησί ερημώνει. Οι νέοι φεύγουν τον χειμώνα προτιμούν τις μεγάλες πόλεις και επιστρέφουν το καλοκαίρι για διακοπές και σεζόν. Παλιά είχε περισσότερο κόσμο, και αυτό φαινόταν στην καθημερινότητα.» Παράλληλα, ο κ. Χούνος που έχει μεγαλώσει με αυτήν την απότομη πληθυσμιακή αλλαγή στο νησί εξηγεί πως το έχει συνηθίσει και το πιο δύσκολο είναι για τους νέους, ενώ για τα άτομα σε μεγαλύτερη ηλικία δεν αποτελεί ιδιαίτερη ενόχληση η ηρεμία που επικρατεί. «Έξι μήνες το καλοκαίρι έχει πολύ κόσμο. Κάποια στιγμή, όμως, θέλεις την ησυχία σου», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η Ελένη Παξιμαδά, 26 ετών, που εργάζεται εδώ και δύο χρόνια ως αναπληρώτρια νηπιαγωγός στα Τουλιάτα της Ερισσού, μεταφέρει την εικόνα που έχει σχηματίσει πως «οι ντόπιοι τον χειμώνα δεν βγαίνουν. Οι περισσότεροι δουλεύουν σεζόν το καλοκαίρι και τον χειμώνα ξεκουράζονται στο σπίτι τους», ενώ αποκαλύπτει πως στην αρχή δυσκολεύτηκε να προσαρμοστεί στη ζωή του νησιού ούσα από τη Θεσσαλονίκη. «Ήρθα στην Κεφαλονιά αποκλειστικά για επαγγελματικούς λόγους. Στην αρχή δυσκολεύτηκα να προσαρμοστώ. Η περιοχή όπου μένω έχει αρκετές ελλείψεις. Πέρσι έμενα σε ένα χωριό χωρίς καθόλου κοινωνική ζωή», ανέφερε η ίδια μιλώντας στο thekefalonianglobe.gr.
Η 39χρονη Δήμητρα Κοκκινοπούλου, με τη σειρά της, επίσης αναπληρώτρια νηπιαγωγός, καταγράφει τις πρακτικές δυσκολίες που υπάρχουν τον χειμώνα για βγει κάποιος για διασκέδαση λέγοντας πως στο Φισκάρδο όπου μένει δεν υπάρχει κάποιο εστιατόριο ή κάποια καφετέρια ανοιχτή τον χειμώνα. Επομένως οι επιλογές εξόδου απαιτούν τη χρήση αυτοκινήτου και τη μετακίνηση προς το Αργοστόλι, την Αγία Ευφημία ή τη Σάμη, πράγμα που δεν είναι πάντα εύκολο καθώς «η διαδρομή ειδικά τις νυχτερινές ώρες του χειμώνα μπορεί να γίνει επικίνδυνη καθώς υπάρχει ομίχλη, ζώα που μπορεί να πεταχτούν καθώς χρειάζεται να κατέβεις το βουνό».
Η φυγή των νέων και η κοινωνική απομόνωση
Η κοινωνική ζωή στο νησί τον χειμώνα είναι περιορισμένη, ιδιαίτερα για τους νέους. «Τα παιδιά μου, όταν μεγαλώσουν, σίγουρα θα φύγουν τουλάχιστον για να σπουδάσουν» λέει η εκπαιδευτικός κα. Φοίβη Ρίζου, κάτοικος Κουβαλάτων και γραμματέας του Συλλόγου για τη Φύση και τον Πολιτισμό του Ληξουρίου Παλικής, Anakara Society. «Ήρθα εδώ από άλλη περιοχή και στην αρχή η ζωή στο νησί ήταν συναρπαστική. Η φύση, η ελευθερία και οι δυνατότητες να εμπλακώ σε διάφορες δράσεις με τράβηξαν. Ωστόσο, αν ήμουν νεότερη και ελεύθερη, ίσως να μην έμενα σήμερα», υπογραμμίζει η ίδια.
«Εγώ προσωπικά, όταν πήγαινα σε μπαράκια, παρατηρούσα ότι αν υπήρχαν 40 άτομα, τα 30 ήταν εκπαιδευτικοί. Αυτό λέει πολλά για τη δυναμική του νησιού», σημειώνει η κα. Παξιμαδά. «Δεν είναι τυχαίο που ο νεότερος κόσμος φεύγει από την Κεφαλονιά και δεν επιστρέφει», προσθέτει, υπογραμμίζοντας την έλλειψη ποικιλίας στις κοινωνικές ομάδες και δραστηριότητες, γεγονός που συμβάλλει στη σταδιακή απομάκρυνση των νέων από το νησί.
Ο κ. Ανδρεάτος προσθέτει ότι οι ελάχιστες κοινωνικές επιλογές επηρεάζουν όχι μόνο τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους. «Η καθημερινότητα τον χειμώνα είναι περιορισμένη. Μια φορά την εβδομάδα πηγαίνω με την γυναίκα μου σε κάποια ταβέρνα. Τα βράδια είναι δύσκολα. Τα χωριά εδώ γύρω έχουν 40-50 ανθρώπους, και τα καφενεία είναι κλειστά. Μαζευόμαστε σε σπίτια, όπου μπορούμε να περάσουμε λίγες ώρες παρέα».
Οι δραστηριότητες του χειμώνα που επιλέγουν οι κάτοικοι
Η καθημερινότητα στην Κεφαλονιά τον χειμώνα συχνά περιορίζεται στα οικιακά και σε βασικές μετακινήσεις. «Εδώ, από σπίτια σε σπίτια πηγαίνουμε για μια βόλτα. Τα μαγαζιά στο Φισκάρδο είναι κλειστά» λέει η κα. Βασιλική Βασιλάτου, μητέρα δύο παιδιών που ζει στη γενέτειρά της, τα Τουλιάτα. «Αν θέλεις να βγεις, πρέπει να πας στο Αργοστόλι ή στη Σάμη. Αλλά με τα παιδιά δεν είναι πάντα εύκολο».
«Αν δεν είχα τα παιδιά, πιστεύω πως κάθε Σάββατο θα μπορούσα να πηγαίνω στο Αργοστόλι», αναφέρει η κα. Βασιλάτου. «Οι φίλες μου πηγαίνουν γυμναστήριο εκεί. Είναι δύσκολο, ζορίζεσαι εσύ και το παιδί όταν πρέπει να το πας για τις δραστηριότητές του στο Αργοστόλι, αλλά το κάνεις. Στο τέλος της ημέρας, είναι και στο χέρι μας να βρούμε λύσεις για να σπάσουμε τη ρουτίνα».
Η κα. Κοκκινοπούλου βρίσκει καταφύγιο στη φύση. «Οι περίπατοι στα μονοπάτια, το ψάρεμα και οι βόλτες είναι οι βασικές μου ασχολίες. Η φύση της Κεφαλονιάς είναι εκπληκτική και λειτουργεί θεραπευτικά. Αλλά, πέρα από αυτά, οι επιλογές είναι περιορισμένες», τονίζει η ίδια.
Από την άλλη, η κα. Παξιμαδά σημειώνει ότι ο χειμώνας προσφέρει χρόνο για αυτοστοχασμό. «Έμαθα να εκτιμώ την ηρεμία και τη γαλήνη που προσφέρει το νησί. Προσπαθώ να απασχολώ τον εαυτό μου δημιουργικά. Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τον πηλό και τη γλυπτική, διαβάζω λογοτεχνικά βιβλία, ωστόσο δυσκολεύομαι γιατί είμαι κοινωνικός άνθρωπος και μου λείπει η εξωστρέφεια».
Οι δραστηριότητες και ο ρόλος του συλλόγου Anakara Society
Για πολλούς, οι πολιτιστικές και αθλητικές δραστηριότητες αποτελούν τη μοναδική διέξοδο από τη ρουτίνα. Στο Ληξούρι, ο σύλλογος Anakara Society προσφέρει μια πλούσια γκάμα δράσεων που δίνει ζωή στην περιοχή. «Ο σύλλογος μας ιδρύθηκε πριν από τρία χρόνια και έχει εξελιχθεί σε κέντρο πολιτιστικής δημιουργίας» λέει η Φοίβη Ρίζου. «Προσφέρουμε εργαστήρια υφαντικής, δημιουργικής γραφής, πιλάτες και γιόγκα, ενώ έχουμε και τμήματα θεατρικού αυτοσχεδιασμού και θεατρικού παιχνιδιού για παιδιά. Δύο φορές τον μήνα προβάλλουμε ταινίες, ενώ η θεατρική μας ομάδα ανεβάζει παραστάσεις το καλοκαίρι».
Ο σύλλογος στηρίζεται κυρίως από τους εθελοντές και τους συμμετέχοντες, ενώ ο δήμος παρέχει υποστήριξη με τη διάθεση χώρου και ηχητικής κάλυψης στις εκδηλώσεις. «Κάθε εβδομάδα συμμετέχουν περίπου 200 άτομα, από παιδιά προσχολικής ηλικίας έως και άτομα μεγάλης ηλικίας, αναφέρει η ίδια, ενώ όπως τονίζει οι συμμετέχοντες της λένε πως είναι πολύ χαρούμενοι που έχουν βρει μία δημιουργική απασχόληση για τα απογεύματά τους.
Τα προβλήματα των υποδομών και η ανάγκη για αλλαγή
Η έλλειψη βασικών υποδομών αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους που η ζωή στο νησί τον χειμώνα είναι δύσκολη. «Στην περιοχή μας, δεν έχουμε ούτε παιδική χαρά ούτε ιατρική υποστήριξη πέρα από έναν ιδιώτη γιατρό» τονίζει η Βασιλάτου. «Αν υπήρχαν τέτοιες υποδομές, η ζωή θα ήταν πιο εύκολη», εξηγεί η κα. Βασιλάτου. Παράλληλα, δίνει μεγάλη έμφαση στις δυνατότητες που έχει το νησί για να καταστεί επισκέψιμο όλο τον χρόνο. «Θα μπορούσαμε, επίσης, να αναπτύξουμε τον χειμερινό τουρισμό, ώστε να μένουν τα μαγαζιά ανοιχτά και τους 12 μήνες, υπάρχουν οι δυνατότητες αρκεί να ασχοληθεί και να μεριμνήσει η πολιτεία».
Για το ζήτημα ευκολότερης πρόσβασης στα ιατρικές υπηρεσίες και φαρμακευτικά σκευάσματα μιλάει και η κα. Παξιμαδά. «Για μένα, το πιο σημαντικό πρόβλημα είναι η έλλειψη φαρμακείων. Στην περιοχή που μένω υπάρχει μόνο ένα φαρμακείο, στο Φισκάρδο, και δεν υπάρχει άλλο κοντά. Εξυπηρετεί πολλά χωριά, αλλά λειτουργεί με τοπικό ωράριο: κλειστό τα Σαββατοκύριακα και ανοιχτό μόνο πρωί μέχρι μεσημέρι τις καθημερινές. Μου έχει τύχει Σάββατο βράδυ να χρειαστώ φάρμακο, και να μην υπάρχει καμία διαθέσιμη επιλογή κοντά». Η έλλειψη αυτή δημιουργεί έντονη ανασφάλεια στους κατοίκους, ειδικά σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης.
Πέρα από αυτό, η 26χρονη αναπληρώτρια νηπιαγωγός, που μένει στα Τουλιάτα, θίγει και το ζήτημα της συγκοινωνίας λέγοντας πως «η συγκοινωνία είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Χωρίς αυτοκίνητο, είναι αδύνατον να μετακινηθείς. «Για παράδειγμα, η γραμμή που συνδέει τη βόρεια περιοχή με το Αργοστόλι εκτελεί μόνο ένα δρομολόγιο την εβδομάδα, κάθε Τετάρτη στις 06:00 το πρωί, με επιστροφή στη 13:00».
Μια αίσθηση στασιμότητας και η ανάγκη για εξέλιξη
Παρά τις δυσκολίες, οι κάτοικοι της Κεφαλονιάς πιστεύουν ότι το νησί έχει δυνατότητες. «Η Κεφαλονιά μπορεί να προσφέρει περισσότερα, αλλά βασίζεται στα γρήγορα χρήματα του τουρισμού» λέει η Βασιλάτου. «Αν οι τοπικές αρχές ασχολούνταν πιο σοβαρά με την ανάπτυξη, το νησί θα μπορούσε να έχει τουρισμό όλο τον χρόνο».
«Το έχω μεγάλο παράπονο που η Κεφαλονιά, ενώ είναι τόσο μεγάλο νησί με πολλές δυνατότητες, παραμένει στάσιμη και επαναπαύεται στον τουρισμό», τονίζει η Παξιμαδά. «Οι ντόπιοι έχουν προσαρμόσει τη ζωή τους γύρω από τη σεζόν, και αυτό φαίνεται παντού. Μόλις τελειώσει το καλοκαίρι, όλα κλείνουν, και οι ανάγκες των μόνιμων κατοίκων έρχονται σε δεύτερη μοίρα», αναφέρει η ίδια.
«Το νούμερο ένα που θα ήθελα να αλλάξει είναι να υπάρχουν κάποια καταστήματα ανοιχτά όλο τον χρόνο», υποστηρίζει η κα. Παξιμαδά. «Θα άνοιγα τουλάχιστον τα μισά μαγαζιά του Φισκάρδου, γιατί τώρα όλα είναι κλειστά τον χειμώνα. Η έλλειψη επιλογών περιορίζει την κοινωνική ζωή».
Ακόμη, στο πλαίσιο προσέλκυσης νέου κόσμου ο κ. Ανδρεάτος είπε πως «θα πρότεινα να γίνουν πιο εύκολες οι διαδικασίες για να μπορεί κάποιος να χτίσει. Πρέπει να δοθούν ευκαιρίες για τη δημιουργία μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων ώστε να έχουν δουλειά η νέοι και να αναπτυχθεί ο αγροτικός τομέας».
Παράλληλα, η κα. Δήμητρα Κοκκινοπούλου ως νηπιαγωγός τονίζει ότι η Κεφαλονιά αποτελεί ξεκάθαρα ένα ιδανικό περιβάλλον για να μεγαλώνουν παιδιά, αν και το καλοκαίρι μεγαλώνουν σχεδόν αυτόνομα, καθώς οι γονείς τους εργάζονται. Τον χειμώνα, όμως, το σχολείο είναι η διασκέδασή τους και η ευκαιρία που έχουν να κοινωνικοποιηθούν», ενώ η κα. Φοίβη Ρίζου κλείνει λέγοντας πως «το νησί ως μικρός τόπος μπορεί να φαίνεται βαρετός, αλλά αν υπάρχει θέληση και πρωτοβουλία, μπορείς να δημιουργήσεις. Το Ληξούρι έχει δυνατότητες, και εμείς, μέσα από τον σύλλογο, προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε αυτές τις δυνατότητες».
Η ζωή στην Κεφαλονιά τον χειμώνα είναι γεμάτη προκλήσεις, αλλά και ευκαιρίες για όσους θέλουν να επενδύσουν στη δύναμη της τοπικής κοινότητας. Με σωστή στήριξη, καλύτερες υποδομές και πρωτοβουλίες, το νησί μπορεί να προσφέρει μια βιώσιμη και δημιουργική καθημερινότητα, διατηρώντας ζωντανή την πολιτιστική του κληρονομιά και τη φυσική του ομορφιά.
Greek 
English