Τα  Άγρια Άλογα του Αίνου: η πολιτική συζήτηση γύρω τους, οι υποσχέσεις και το τελικό σχέδιο διαχείρισης  

Τα άγρια άλογα του Αίνου αποτελούν ένα ιδιαίτερα σπάνιο είδος αλόγων, το οποίο συναντάται σε λιγοστά σημεία της Ελλάδας. Η γοητεία τους μαγνητίζει τα βλέμματα ντόπιων και επισκεπτών ενώ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα των φυσικών θαυμάτων στο νησί της Κεφαλονιάς. Η ιστορία τους φτάνει χρόνια πίσω, ενώ πλέον αποτελούν αδιαμφισβήτητα αναπόσπαστο πολιτισμικό και οικολογικό κομμάτι της Κεφαλονιάς. Τα μεγαλόσωμα αυτά ζώα, ζουν ελεύθερα στο βουνό του Αίνου, ενώ πολλές φορές κυκλοφορούν και στα γύρω χωριά, γεγονός που έχει αποτελέσει βασικό παράγοντα στην αμφιλεγόμενη πολιτική συζήτηση, η οποία έχει ξεκινήσει γύρω από το θέμα.

 Λίγα λόγια για τα άλογα και τα προβλήματα:

Τα άγρια άλογα του Αίνου, ανήκουν στο είδος Equus Caballus, το οποίο μοιάζει με τα οικόσιτα άλογα ενώ τα κύρια χρώματά του είναι καφέ, μαύρο, άσπρο και γκρι. Έχουν εξημερωθεί από τον άνθρωπο και ζουν κυρίως σε σχετικά μεγάλα υψόμετρα με ήπιες κλίσεις, κοντά σε νερό. Η διάρκεια ζωής τους είναι 25-30 χρόνια. Εκτός από την Κεφαλονιά, το είδος αυτό συναντάται και σε ορισμένα διαφορετικά σημεία όπως την Πίνδο, από την οποία προέρχονται, τη Θεσσαλία και τη Ναυπακτία. Στην Κεφαλονιά, τα άλογα αυτά εγκαταλείφθηκαν μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο στο βουνό του Αίνου, όπου και ζουν μέχρι σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, έχει παρατηρηθεί ότι πολλές ομάδες αλόγων έχουν μεταφερθεί και ζουν σε χωριά κάτω από το βουνό, κυρίως στα Μαυράτα, τα Θηράμονα, το Βαλιεριάνο και τον Άνω Κατελειό. Η ασφάλεια των αλόγων στις περιοχές αυτές είναι αναμφίβολη ενώ δεν είναι λίγα τα προβλήματα που δημιουργούνται για τους κατοίκους των χωριών λόγω των ελεύθερης βοσκής των αλόγων στις συγκεκριμένες περιοχές.

Για το λόγο αυτό υπάρχει μια έντονη πολιτική συζήτηση γύρω από το θέμα των άγριων αλόγων, καθώς παρά την εκθαμβωτική ομορφιά τους, η ελεύθερη βοσκή τους στα γύρω χωριά του Αίνου προκαλεί προβλήματα στους κατοίκους. Πριν από τις τοπικές εκλογές, είχαν υπάρξει υποσχέσεις για λύσεις στα προβλήματα αυτά, πράγμα όμως που δεν έγινε μέχρι σήμερα. Τα ζώα, άθελά τους, μερικές φορές προκαλούν ζημιές στις αυλές σπιτιών ή στα χωράφια των κατοίκων. Ακόμα, η ίδια η ασφάλεια των ζώων κινδυνεύει, αφού κυκλοφορούν σε δρόμους που κινούνται αυτοκίνητα ενώ τους χειμερινούς μήνες η αναζήτηση τροφής αποτελεί δύσκολη διαδικασία. Έτσι, έχουν απαιτηθεί πολλαπλές φορές απαντήσεις και πράξεις από τους υπεύθυνους. Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των άγριων αλόγων του Αίνου, ο οποίος έχει πλέον ενσωματωθεί με τον  Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α), όπως ευθύνη για το θέμα έχει αναλάβει και η Περιφέρεια, η οποία θα αναλάβει και την υλοποίηση του σχεδίου για τη διαχείριση των αλόγων.

Εμείς, πραγματοποιήσαμε μια έρευνα εις βάθος για το θέμα και πήραμε συνεντεύξεις από όλες τις πλευρές ώστε να προσφέρουμε μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης. Επικοινωνήσαμε με υπεύθυνους, πολιτικούς, κάτοικους χωριών, ειδικούς για τα άλογα. Μερικοί δεν ανταποκρίθηκαν στις προσπάθειές μας για επικοινωνία, όμως υπήρξαν και εκείνοι που δέχτηκαν να μας πουν λίγα λόγια από τη δική τους οπτική γωνία.  

Τα στοιχεία τα οποία αναφέρουμε βασίζονται στην έρευνα που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σχετικά με την «Παρακολούθηση του πληθυσμού και προτάσεις διαχείρισης των άγριων αλόγων (Equus caballus) στον Εθνικό Δρυμό Αίνου και σε περιοχές της Ναυπακτίας», όπου ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α μας προώθησε τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης της έρευνας για το συγκεκριμένο σκοπό της χρήσης στο άρθρο μας. Η μελέτη αυτή υλοποιείται μετά από ερώτηση που κατατέθηκε στη Βουλή από τον βουλευτή κ. Βασίλειο Γραμμένο, το 2023, με σκοπό την επίλυση των προβλημάτων που εντοπίζονται σε περιοχές όπου κινούνται τα άλογα, στην Κεφαλονιά και στη Ναυπακτία. Τα αποτελέσματα της δεύτερης φάσης θα είναι διαθέσιμα τέλη Απριλίου, όπου τότε θα μπορούμε να έχουμε και περισσότερες επίσημες πληροφορίες για τη διαδικασία που θα γίνει στην πράξη, όπως μας επιβεβαίωσε ο καθηγητής κ. Μπαλακούδης, που συμμετέχει στην έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε επικοινωνία που είχαμε. Τέλος, η μελέτη αυτή γίνεται με χρηματικό προϋπολογισμό 74.400 ευρώ, που αποτελεί έξοδο του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α..

Τα αποτελέσματα της α΄φάσης της μελέτης και η αναμονή για το τελικό σχέδιο:

Η πρώτη φάση της μελέτης για την «Παρακολούθηση του πληθυσμού και προτάσεις διαχείρισης των άγριων αλόγων (Equus caballus) στον Εθνικό Δρυμό Αίνου και σε περιοχές της Ναυπακτίας» αναφέρει ότι συνολικά εντοπίστηκαν 31 άλογα χωρισμένα σε πέντε χαρέμια, δύο στην περιοχή του Αίνου και τρία στην περιοχή Θηράμονα- Βαλεριάνου, με μέσο όρο αριθμού αλόγων ανά χαρέμι έξι άλογα. Επίσης, ο μέσος ρυθμός γονιμότητας εκτιμήθηκε σε 0,429 νεογέννητα θηλυκά /αναπαραγωγικά θηλυκά και ο μέσος αριθμός ενήλικων θηλυκών ανά χαρέμι υπολογίστηκε σε 2,8, από 1-4 άλογα ανά χαρέμι. Το μεγαλύτερο ποσοστό (90,3%) των αλόγων στην Κεφαλονιά αξιολογήθηκε σε μέτρια προς καλή σωματική κατάσταση σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν. Η πυκνότητα των αλόγων ήταν παρόμοια σε όλες τις εποχές (0,03 άλογα / ha στον Αίνο και 0,05 άλογα /ha στα Θηράμονα) .

Στη μελέτη αναφέρεται η έκταση δραστηριότητας των αλόγων ανά περιοχή όπου είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι παρατηρήθηκε μια μείωση της περιοχής που δραστηριοποιούνται τα άλογα κατά τη θερινή περίοδο. Ακόμα, τα ευρήματα έδειξαν ότι ο χώρος που κινούνται τα ζώα συχνά είναι κοινός για τα χαρέμια ενώ πολλές φορές αναμιγνύονται μεταξύ τους στις περιοχές που οδηγούνται για τροφή και νερό στον Εθνικό Δρυμό Αίνου και στην περιοχή του Ελειού-Πρόννων. Στη δεύτερη φάση της μελέτης αναλύονται τα δεδομένα των τροφικών συνηθειών των αλόγων όπως και τα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από τους κατοίκους σχετικά με τη διαχείρισή τους. Αναμένουμε τα τελικά αποτελέσματα για τη συνολική εικόνα των ευρημάτων. 

Σε επικοινωνία μας με τον πρόεδρο της κοινότητας Μαυράτων, Ιωάννη Χούνο ενημερωθήκαμε ότι υπάρχει μια διαδικασία που τρέχει σχετικά με τη διαχείριση των αλόγων στα χωριά όπου κινούνται ελεύθερα τα άλογα, όμως τίποτα δεν είναι επίσημο προς το παρόν. Ο πρόεδρος ανέφερε ότι τον προηγούμενο χρόνο το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης απευθύνθηκε στους κατοίκους με ερωτηματολόγια ώστε να προσφέρουν τη δική τους οπτική γωνία στο θέμα αλλά και τις λύσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων που έχουν να προτείνουν, δομώντας με αυτόν τον τρόπο μια βάση επίλυσης των προβλημάτων. Οι πρόεδροι των χωριών, όπως και οι κάτοικοι, βρίσκονται εν αναμονή της παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας αυτής αλλά και κάποιας επίσημης ενημέρωσης σχετικά με τη διαδικασία για τη διαχείριση των ζώων στην πράξη. Ο κ. Χούνος επισήμανε επίσης τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι λόγω της ελεύθερης βοσκής των αλόγων στις αυλές των σπιτιών τους και στους δρόμους των χωριών.

Τα αποτελέσματα, λοιπόν, της μελέτης που πραγματοποιεί το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θα αποτελέσουν τη βάση για την επίλυση των προβλημάτων και την προστασία των αλόγων. Έτσι, θα μπορέσουμε να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τις λύσεις που θα δοθούν στην πράξη και το τελικό σχέδιο που θα διαμορφωθεί, όπως μας επισήμανε και το Γεωπάρκο στη συνομιλία μας. Οι πολιτικοί υπεύθυνοι φαίνονται καθησυχαστικοί για το θέμα, δίνοντας ελπίδα ότι σύντομα θα υπάρξει μία ικανοποιητική λύση για τους κατοίκους και, φυσικά, για τα άλογα που έχουν ανάγκη από προστασία. Είναι, λοιπόν, σημαντικό να καταφέρουμε να προστατέψουμε αυτό το πανέμορφο σπάνιο είδος που κατοικεί στο νησί μας και να μπορέσουμε να συμβιώνουμε αρμονικά.