Η τουριστική περίοδος στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη για το 2024 παρουσιάζει μια σύνθετη εικόνα, με αρκετά θετικά, αλλά και σοβαρές προκλήσεις που επηρεάζουν τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις και την τοπική κοινωνία συνολικά. Πίσω από την καρτποσταλική εικόνα των γεμάτων παραλιών, των πολυτελών καταλυμάτων και των χιλιάδων αφίξεων, κρύβεται μια καθημερινότητα που για τους ντόπιους κατοίκους, εργαζόμενους και τους επιχειρηματίες του τουρισμού και του επισιτισμού είναι πολύ απαιτητική.
Αρχικά, βάζοντας τις βάσεις για το εν λόγω θέμα, η τουριστική περίοδος φαίνεται πως θα ολοκληρωθεί με θετικό πρόσημο στο κομμάτι των αφίξεων ωστόσο η αυξητική τάση των επισκεπτών δεν πρέπει να αξιολογηθεί από μόνη της και απομονωμένη από άλλους παράγοντες. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ξενοδόχων Κεφαλονιάς και Ιθάκης, Γεράσιμο Τιμοθεάτο «τα στοιχεία που έχουμε για να αξιολογήσουμε αν μία χρονιά είναι καλύτερη από την περσινή ή όχι, ειναι οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις όπως επίσης και οι αφίξεις από πτήσεις εσωτερικού, οι οποίες σε σύγκριση με τον χειμώνα, το καλοκαίρι εμφανίζουν τεράστια αύξηση. Τα νούμερα από τις πτήσεις του εξωτερικού δείχνουν ότι η Κεφαλονιά μέχρι και τον Αύγουστο είχε μια αύξηση περίπου στο +2% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά».
Μάλιστα, αξίζει να αναφερθεί όπως μας τονίζει ο κ. Τιμοθεάτος πως η Κεφαλονιά από το 2011 και μετά καταγράφει συνεχώς αυξήσεις. «Τότε [2011] είχαμε σχεδόν 175.000 αφίξεις όλη τη σεζόν και πέρσι [2023] καταγράφηκαν 360.000 αφίξεις. Άρα είμαστε ικανοποιημένοι με τους επισκέπτες που έχουν έρθει στην Κεφαλονιά, ωστόσο τα ξενοδοχεία δεν επωφελούνται πλήρως από όλη αυτήν την αύξηση με αποτέλεσμα οι πληρότητες στα ξενοδοχεία να παραμένουν στα ίδια ή ίσως και λίγο χαμηλότερα (1-2%) επίπεδα από την περσινή χρονιά. Η διαφορά αυτή που υπάρχει μεταξύ της μείωσης της πληρότητας των ξενοδοχειακών μονάδων και της αύξησης των επισκεπτών καλύπτεται, όπως εξηγεί ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Κεφαλονιάς και Ιθάκης σε άλλους τύπους καταλυμάτων και κυρίως στη βραχυχρόνια μίσθωση. Πιο συγκεκριμένα, «η βραχυχρόνια μίσθωση είναι ένα τεράστιο ζήτημα καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ για τον Ιούλιο του 2023 στην Κεφαλονιά υπήρχαν γύρω στα 6.500 καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, δηλαδή περίπου 26.000 κλίνες. Πράγμα που σημαίνει πως όλα αυτά τα καταλύματα ουσιαστικά λείπουν από την αγορά της μακροχρόνιας μίσθωσης και δημιουργούν προβλήματα εύρεσης στέγης είτε στους καθηγητές, τους δασκάλους, τους φοιτητές και γενικότερα στους πολίτες», επισημαίνει ο κ. Γεράσιμο Τιμοθεάτος.
Ανάλογη εικόνα παρουσιάζει και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Επιχειρηματιών Τουριστικών Καταλυμάτων Κεφαλονιάς και Ιθάκης, Δημήτρης Ατσάρος λέγοντας «πως η φετινή τουριστική σεζόν σε γενικές γραμμές θα κλείσει με ένα υψηλότερο ποσοστό γύρω στο 4-5% σε σχέση με πέρσι, δηλαδή σαν απόλυτο νούμερο πρόκειται για περίπου 380.000 αφίξεις από τις πύλες του αεροδρομίου του εξωτερικού, δίχως να υπολογίζεται σε αυτό το νούμερο ο εσωτερικός τουρισμός. Τόσο τον Ιούλιο όσο και τον Αύγουστο ήμασταν περίπου 90.000-92.000 αφίξεις από το εξωτερικό. Μάλιστα, σημαντικό μέρος αυτών των αφίξεων περίπου το 65-68% προέρχεται από την Αγγλική αγορά».
Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, «το πρόβλημα που παρατηρήθηκε φέτος, όσον αφορά τα τουριστικά καταλύματα (ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα, τουριστικές κατοικίες και βίλες με το σήμα του ΕΟΤ), είναι πως όσοι συνάδελφοι δούλεψαν στην ελεύθερη αγορή δηλαδή χωρίς πρακτορεία και χωρίς tour operators, ήταν πολύ πιο κάτω από την περσινή χρονιά σε ένα ποσοστό της τάξεως του 20%. Οι λόγοι για αυτήν την πτώση είναι καταρχάς η τεράστια έξαρση των καταλυμάτων της βραχυχρόνιας μίσθωσης αλλά και η γενικότερη πανευρωπαϊκή οικονομική κρίση. Δηλαδή ναι μεν ως απόλυτα νούμερα υπήρχε αύξηση στις αφίξεις επισκεπτών στην Κεφαλονιά ωστόσο υπήρχε μείωση της δαπάνης του κάθε επισκέψη κατά 10%. Με άλλα λόγια, μπορεί να είχαμε περισσότερους επισκέπτες αλλά ξόδευαν λιγότερο. Και ακόμη ένας λόγος είναι το γεγονός ότι οι μεγάλοι tour operators αγόρασαν σχεδόν όλα τα εισιτήρια των low cost αεροπορικών εταιρειών με αποτέλεσμα επί τους ουσίας να πάψει να υφίσταται low cost εταιρεία. Ακολούθως οι tour operators τα εισιτήρια τα ενσωμάτωσαν και τα πουλούσαν ως ταξιδιωτικό πακέτο στο πλαίσιο της στροφής των τουριστών σε πακέτα διακοπών all-inclusive που ακολούθως περιορίζουν την τοπική κατανάλωση.
Μιλώντας πιο εστιασμένα για το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης ο κ. Ατσάρος αναφέρει ότι «εμείς είμαστε στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη γύρω στα 1.000 καταλύματα, τα οποία στην πλειοψηφία είναι μικρές οικογενειακές μονάδες με 6-8 δωμάτια. Επομένως, πρόκειται για περίπου 20.000 κρεβάτια. Το ζήτημα είναι πως με βάση αυτα που έχουν καταγραφεί τα δωμάτια της βραχυχρόνιας μίσθωση έχουν ξεπεράσει σε κλίνες τόσο τα ενοικιαζόμενα δωμάτια όσο και τις κλίνες των ξενοδοχείων». Παράλληλα, και ο ίδιος θέτει το σοβαρό ζήτημα της στεγαστικής κρίσης που διογκώνεται λόγω αυτών των καταλυμάτων, ενώ σπεύδει να τονίσει πως δεν είναι ενάντια στην ύπαρξη των εν λόγω καταλυμάτων αρκεί όμως να είναι ίδιες οι συνθήκες εργασίας για όλους και μην υπάρχει αθέμιτος ανταγωνισμός, διότι διαφορετικά δημιουργούνται προβλήματα στην αγορά και επηρεάζεται η βιωσιμότητα των τοπικών υγειών επιχειρήσεων, ιδίως των μικρομεσαίων που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας.
Παράλληλα με το πρόβλημα των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ο κ. Ατσάρος επισημαίνει και τα σοβαρά προβλήματα στις υποδομές του νησιού, που επηρεάζουν άμεσα την τουριστική εμπειρία και τη γενικότερη ανάπτυξη της περιοχής. Το οδικό δίκτυο της Κεφαλονιάς παραμένει σε κακή κατάσταση, με πολλούς δρόμους να μην έχουν καν βασικές υποδομές, όπως μπάρες ασφαλείας ή επαρκή φωτισμό. Το πρόβλημα αυτό δεν περιορίζεται μόνο στις τουριστικές περιοχές, αλλά επηρεάζει και την καθημερινότητα των κατοίκων. Αντίστοιχη εικόνα για το κυκλοφοριακό μας μεταφέρει και ο κ. Τιμοθεάτος τονίζοντας πως υπάρχει μεγάλη δυσφορία από τους μόνιμους κατοίκους του νησιού για το κυκλοφοριακό. Παράλληλα, μιλώντας ο ίδιος για τις τοπικές συγκοινωνίες εμφανίζεται επιφυλακτικός ως προς το κατά πόσο μπορεί να ανακουφιστεί το τοπικό δίκτυο λέγοντας χαρακτηριστικά πως «τα δρομολόγια του τοπικού ΚΤΕΛ δεν είναι πολύ λειτουργικά». Ακόμη, μιλώντας γενικότερα για τις προκλήσεις της φετινής τουριστικής περιόδου ειδική αναφορά αξίζει για να γίνει και στην έλλειψη νερού που παρατηρήθηκε φέτος το καλοκαίρι σε πολλές περιοχές της Κεφαλονιάς δυσκολεύοντας σημαντικά την καθημερινότητα του κόσμου.
Οι προκλήσεις των εργαζομένων στον τουρισμό
Ο τουρισμός είναι μονίμως απαιτητικός για τους εργαζομένους, σύμφωνα με την πρόεδρο του Σωματείου Τουρισμού-Επισιτισμού Κεφαλονιάς και Ιθάκης «Άγιος Μηνάς», Αγγελική Κωνσταντοπούλου. «Η εντατικοποίηση της εργασίας με ατελείωτες υπερωρίες και συνεχόμενες εβδομάδες εργασίας, χωρίς ρεπό, είναι πλέον ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, ενώ η εργασία συχνά γίνεται υπό απαράδεκτες συνθήκες, με απουσία κατάλληλων μέτρων ασφαλείας και υγιεινής, κάτι που οδηγεί σε εργατικά ατυχήματα» τονίζει η κα. Κωνσταντοπούλου. Αναφορικά με το ζήτημα του βιοπορισμού, η πρόεδρος επισημαίνει πως «οι οικονομικές απολαβές, παρόλο που φαίνεται να βελτιώνονται, δεν επαρκούν για να αντισταθμίσουν το αυξανόμενο κόστος ζωής, ειδικά αν λάβουμε υπόψιν τη μικρή διάρκεια της τουριστικής σεζόν στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη».
Ωστόσο, η υπογραφή της τοπικής κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας με την Ένωση Ξενοδόχων Κεφαλονιάς και Ιθάκης θα δώσει μια σημαντική ανάσα στους εργαζόμενους των νησιών κατοχυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τα εργασιακά τους δικαιώματα, όπως υποστηρίζει η κα. Κωνσταντοπούλου. Η εν λόγω υπογραφή αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του σωματείου καθώς μια τέτοια σύμβαση, όπως μας εξηγεί η ίδια, και συνυπογράφει και ο πρόεδρος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Κεφαλονιάς και Ιθάκης, Σπύρος Καμπίτσης θα μπορούσε να καθορίζει πολύ συγκεκριμένα τους μισθούς, τα μεροκάματα, τα ρεπό, τις άδειες και το είδος της εργασίας διασφαλίζοντας καλύτερες συνθήκες.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον κ. Καμπίτση, η εντατικοποίηση της εργασίας δεν αφορά μόνο τον τουρισμό και την εστίαση, αλλά και άλλους κλάδους που επηρεάζονται από την τουριστική σεζόν, όπως είναι για παράδειγμα οι διανομείς και οι οικοδόμοι. Οι εργαζόμενοι αυτοί καλούνται να δουλεύουν πολλές ώρες χωρίς ρεπό και με «καθηλωμένους» μισθούς. Ακόμη, ο ίδιος επισημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση στα εργατικά ατυχήματα φέτος, γεγονός που οφείλεται στην εντατικοποίηση της εργασίας και στην απουσία μέτρων ασφάλειας, ενώ η Επιθεώρηση Εργασίας στην Κεφαλονιά παραμένει υποστελεχωμένη με έναν μόλις εργαζόμενο και οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται στο νησί είναι ελάχιστοι.
Τέλος, η τουριστική βιομηχανία στην Κεφαλονιά και την Ιθάκη διαθέτει τις προοπτικές για βιώσιμη ανάπτυξη και ευημερία, αλλά απαιτεί συντονισμένες δράσεις και στρατηγικές από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Με τη σωστή ρύθμιση, τις κατάλληλες συνθήκες εργασίας για τους ανθρώπους που απασχολούνται τη θερινή περίοδο, την αναβάθμιση των υποδομών και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, τα νησιά μπορούν να διατηρήσουν το υψηλό επίπεδο παροχής ποιοτικών υπηρεσιών προσελκύοντας νέους επισκέπτες ενώ παράλληλα θα διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του τουριστικού μοντέλου και της τοπικής κοινωνίας.
Greek 
English