Το καλοκαίρι στην Κεφαλονιά συχνά παρουσιάζεται ως εποχή χαράς και γιορτής. Για τους επισκέπτες πράγματι αποτελεί περίοδο ξεγνοιασιάς, όμως για τους μόνιμους κατοίκους η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Η τουριστική σεζόν ισοδυναμεί με συνεχείς βάρδιες, ατελείωτες ώρες εργασίας και την αίσθηση ότι ο τόπος δεν τους ανήκει πλέον, αλλά παραχωρείται προσωρινά σε ξένους. Στο τέλος της σεζόν, αυτό που απομένει δεν είναι ανάπαυση, αλλά κούραση και ανάγκη για ανασύνταξη. Ο χειμώνας αποτελεί, επομένως, την περίοδο κατά την οποία οι κάτοικοι ξαναβρίσκουν τον τόπο τους και την καθημερινότητά τους. Είναι οι μήνες που η Κεφαλονιά αναπνέει στους φυσικούς της ρυθμούς, οι δρόμοι και οι παραλίες ησυχάζουν, και η ζωή αποκτά ξανά τοπικό χαρακτήρα. Αυτή είναι η στιγμή που μπορεί να γίνει λόγος για ποιότητα ζωής, για μια πραγματικότητα που ανήκει στους μόνιμους και όχι στους περαστικούς.
Η αξία του χειμώνα στην Κεφαλονιά δεν περιορίζεται στην ηρεμία και στη σιωπή της φύσης. Είναι η εποχή που γεννιέται η ανάγκη για δημιουργικότητα. Η τέχνη, η μουσική, το θέατρο και η χειροτεχνία δεν είναι πολυτέλειες· αποτελούν ανάγκες που προσφέρουν χαρά, νόημα και ισορροπία. Η δημιουργικότητα λειτουργεί ως ανάσα μετά από την ένταση του καλοκαιριού, δίνει την αφορμή για συναντήσεις ανθρώπων που διαφορετικά θα έμεναν απομονωμένοι, κρατά ζωντανές τις παραδόσεις του τόπου και ταυτόχρονα ανοίγει χώρο για νέες ιδέες. Για τα παιδιά και τους νέους, οι δραστηριότητες αυτές αποτελούν πολύτιμη διέξοδο πέρα από την παθητικότητα της οθόνης ή της επαναλαμβανόμενης διασκέδασης του καφέ.
Την τελευταία περίοδο γίνονται δειλά αλλά σημαντικά βήματα. Στο Ληξούρι, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ανάκαρα, που λειτουργεί ήδη εδώ και μερικά χρόνια, οργανώνει εργαστήρια και εκδηλώσεις που προσφέρουν στους κατοίκους τη δυνατότητα να εκφραστούν, να μάθουν και να συμμετάσχουν ενεργά σε πολιτιστικά δρώμενα. Οι δράσεις αυτές δεν στοχεύουν στον εντυπωσιασμό των επισκεπτών, αλλά στην ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας. Στη Σκάλα, το νέο εγχείρημα Crafty Llama Workshops εισάγει μια διαφορετική πνοή, επικεντρωμένη στη χειροτεχνία και στη χαρά της δημιουργίας. Εκεί, οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν, να κατασκευάσουν αντικείμενα και να βρουν διέξοδο στην καθημερινότητά τους. Η αξία αυτής της προσπάθειας δεν βρίσκεται μόνο στα αποτελέσματα, αλλά κυρίως στη διαδικασία: στη συνεργασία, στην παρέα, στη δυνατότητα να αισθάνονται δημιουργοί και όχι απλοί εργαζόμενοι σε έναν τουριστικό μηχανισμό.
Κάποιος εξωτερικός παρατηρητής μπορεί να θεωρήσει ότι ένα εργαστήριο στο Ληξούρι και ένα στη Σκάλα δεν αρκούν για να αλλάξουν την πραγματικότητα. Ωστόσο, για τους μόνιμους κατοίκους έχουν ιδιαίτερη σημασία. Δείχνουν ότι υπάρχει δίψα για κάτι διαφορετικό, ότι αναδύεται μια νέα δυναμική που καλύπτει ένα κενό πολλών χρόνων. Προσφέρουν επιλογές εκεί που υπήρχε έλλειψη, δημιουργούν κοινότητες που δεν θα υπήρχαν διαφορετικά, ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν τον δρόμο για περισσότερες πρωτοβουλίες στο μέλλον. Η ύπαρξη τέτοιων χώρων αποτελεί υπενθύμιση ότι η Κεφαλονιά δεν είναι μόνο τουριστικός προορισμός. Είναι τόπος με ζωή, με κοινωνία, με ανθρώπους που έχουν ανάγκη από ευκαιρίες δημιουργικότητας και πολιτισμού.
Η Κεφαλονιά τον χειμώνα έχει εικόνες που δεν συναντώνται το καλοκαίρι. Ο καφές στα τοπικά καφενεία με γνωστές παρέες γίνεται ευκαιρία για συζήτηση που απλώνεται χωρίς βιασύνη. Οι περίπατοι στους ήσυχους δρόμους επιτρέπουν στον κάτοικο να ξαναβρεί ρυθμό και επαφή με τον τόπο του. Οι μυρωδιές από τα ξύλα στα τζάκια θυμίζουν ότι η ζωή μπορεί να είναι απλή αλλά γεμάτη. Η σιωπή του βουνού και της θάλασσας, όταν όλα γύρω ηρεμούν, είναι μια εμπειρία που μόνο οι μόνιμοι μπορούν να εκτιμήσουν πραγματικά. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, οι δημιουργικές δραστηριότητες δεν είναι απλώς μια προσθήκη στην καθημερινότητα, αλλά το στοιχείο που της δίνει χρώμα, ρυθμό και νόημα.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι πρωτοβουλίες αυτές και για τα παιδιά. Σ’ ένα νησί όπου οι επιλογές τους συχνά περιορίζονται σε λίγες δραστηριότητες ή στην καθημερινή ρουτίνα του σχολείου και της βόλτας, το να έχουν πρόσβαση σε χώρους δημιουργίας είναι πολύτιμο. Μέσα σε ένα εργαστήρι, τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν πλευρές του εαυτού τους που δεν φαίνονται αλλού: το ταλέντο τους στη μουσική, τη φαντασία τους στη ζωγραφική, την ικανότητά τους να συνεργάζονται για να φτιάξουν κάτι μαζί με άλλους. Αυτές οι εμπειρίες δεν γεμίζουν μόνο τον χρόνο τους, αλλά τους δίνουν εργαλεία για όλη τους τη ζωή. Σε μια εποχή που η τεχνολογία απομονώνει και η καθημερινότητα γίνεται όλο και πιο απαιτητική, τέτοιες ευκαιρίες κοινωνικοποίησης και έκφρασης είναι ανεκτίμητες.
Είναι σαφές ότι οι πρωτοβουλίες αυτές, όσο σημαντικές κι αν είναι, δεν επαρκούν. Η τοπική κοινωνία έχει ανάγκη από περισσότερα εργαστήρια, πολιτιστικές δράσεις και δημιουργικούς χώρους. Θα ήταν ιδιαίτερα θετικό να πολλαπλασιαστούν τέτοιες προσπάθειες σε περισσότερα χωριά και πόλεις του νησιού, ώστε να διαμορφωθεί ένα πλέγμα δημιουργικών διεξόδων που θα αγκαλιάζει όλη την Κεφαλονιά. Η στήριξη αυτών των προσπαθειών από τους κατοίκους, τους συλλόγους, αλλά και τους τοπικούς φορείς είναι καθοριστικής σημασίας. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να δώσει νέα ταυτότητα στο νησί και να προσφέρει στους μόνιμους κατοίκους πραγματικές ευκαιρίες για μια πιο πλούσια καθημερινότητα.
Η προοπτική που ανοίγεται μέσα από αυτές τις πρωτοβουλίες είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αν το νησί καταφέρει να ενισχύσει και να πολλαπλασιάσει τους χώρους δημιουργίας, μπορεί να αποκτήσει μια νέα ταυτότητα που δεν θα στηρίζεται αποκλειστικά στον τουρισμό. Η Κεφαλονιά θα μπορούσε να αναδειχθεί ως τόπος πολιτισμού, παιδείας και καθημερινής ποιότητας ζωής, ένα μέρος που δεν απλώς “επισκέπτεσαι”, αλλά στο οποίο επιλέγεις να ζεις και να δημιουργείς. Η ύπαρξη πολιτιστικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για ανθρώπους που θέλουν να εγκατασταθούν μόνιμα στο νησί ή να επιστρέψουν σε αυτό. Μπορεί να δώσει κίνητρο στους νέους να μείνουν, να χτίσουν επαγγελματική και προσωπική ζωή εδώ, γνωρίζοντας ότι θα έχουν ευκαιρίες έκφρασης και ανάπτυξης. Με αυτόν τον τρόπο, η Κεφαλονιά δεν θα είναι μόνο μια “καλοκαιρινή εικόνα”, αλλά ένας τόπος με ουσία και διάρκεια.
Η Κεφαλονιά έχει ανάγκη από έναν χειμώνα που δεν θα μοιάζει με παύση, αλλά με συνέχεια. Οι πρωτοβουλίες στο Ληξούρι και στη Σκάλα δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει μια καθημερινότητα με δημιουργία, συνεργασία και ουσιαστική ζωή. Σήμερα, οι περισσότεροι ζουν ένα καλοκαίρι εξαντλητικής εργασίας, αφιερωμένο σχεδόν αποκλειστικά στην ευχαρίστηση των τουριστών, και έναν χειμώνα που συχνά μοιάζει με κενό, με κλειστά μαγαζιά και περιορισμένες επιλογές, μια περίοδο επιβίωσης παρά ζωής. Αν όμως τέτοιες προσπάθειες ενισχυθούν και πολλαπλασιαστούν, το νησί θα πάψει να ζει μόνο για το καλοκαίρι. Θα αποκτήσει μια ταυτότητα που θα στηρίζεται στη δύναμη της κοινωνίας του, προσφέροντας στους κατοίκους ποιότητα ζωής δώδεκα μήνες τον χρόνο. Και αυτό είναι ίσως το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα που μπορεί να γεννηθεί μέσα στον χειμώνα.
Greek 
English